Cees van de Ree uit Stellendam vertrok op 11 februari 1949 als sergeant gewondenverzorger naar Nederlands-Indië. Hij heeft zijn herinneringen toevertrouwd aan een dagboek.

Al vanaf de aankomst worden ze geconfronteerd met veel ellende en armoede in voormalig door de TNI beheerste gebieden. Tactiek van de verschroeide aarde, veel vernielingen aan infrastructuur en gebouwen. Als men stopt bij een kampong komen de bewoners naar de Hollandse soldaten en bedelen om brood en sigaretten. Ze zijn erg vermagerd en sommigen zitten vol met zweren. De kinderen lopen vaak naakt bij gebrek aan kleding en zijn zwaar hulpbehoevend. De militairen delen graag hun laatste voorraden bij het zien van deze ellende.

Aangekomen in het gebied rond Kediri, sinds december 1948 in Nederlandse handen, worden ze keer op keer geconfronteerd met extremistische aanvallers die trekbommen plaatsen onder technische leiding van Japanse militairen. In de nacht worden door hen dorpen beslopen en inwoners die samenwerken met de Nederlanders worden onthalsd. Vier dagen na aankomst telt het bataljon al vier gesneuvelden. De tegenstanders ontzien ook formeel als ziekenhuis of verbandplaats aangeduide gebouwen niet. Worden ook periodiek aangevallen waardoor de gewondenverzorgers ook vaak achter de Lee Enfield hun ziekenhuis moeten verdedigen. Overal waar de Belanda’s verschijnen en ontdekt worden door de kampongbewoners stormen die op de Nederlandse soldaten af. Vaders, moeders, kinderen en grijsaards staan in de rij om gevaccineerd te mogen worden en om hun kwaaltjes, meestal tropenzweren, te laten behandelen. De ziekenverzorgers besteden vele uren aan de verzorging van de plaatselijke bevolking. Vaak met de opdracht de patiënten ook van elementair voedsel te voorzien zoals een liter rijst per patiënt.

Het dagboek van sergeant Van Ree is een minutieus verslag van zijn werkzaamheden. Schrijnend zijn zijn aantekeningen na terugkeer. De kille en zakelijke ontvangst. De kleine vergoedingen als een maand vrij reizen en een demobilisatiebonus van 100 gulden. Maar ieder stukje uitrusting, al was het een sok, die ontbrak in de psu, werd afgetrokken van die demobilisatiebonus. Die verdween vaak als sneeuw voor de tropenzon.

Wat was zijn conclusie in 1995?

Iedere nieuwe discussie over de inzet in Nederlands-Indië zal snel de aandacht leggen op het optreden van het leger en eventueel door Nederlandse militairen gepleegde wandaden waarbij vergelijkbare acties van de tegenstanders worden doodgezwegen. Het feit dat veel Indonesiërs, Indo-Europeanen en met name Chinezen hun leven hebben te danken aan het ingrijpen van de Nederlandse strijdkrachten zal worden ondergesneeuwd. De rol van de toenmalige regering en politici zal in het debat waarschijnlijk worden onderbelicht. De Indie-veteranen zullen een speelbal worden van de geschiedenis.